Όλυμπος

Βραχώδες ανάγλυφο, οξείες κορυφές, μεγάλης έκτασης κορυφογραμμές, ορθοπλαγιές και βαθιές χαράδρες. Δέος και μυστήριο σε ένα βουνό άρρηκτα συνδεδεμένο με την ελληνική μυθολογία, την αρχαία Ελλάδα αλλά και τη σύγχρονη. Χιλιάδες φθάνουν σε αυτό κάθε χρόνο για να γνωρίσουν τα μυστικά του, να περπατήσουν στις πλαγιές του και να εξερευνήσουν τις άγνωστες ομορφιές του. Κάθε χρόνο το επισκέπτονται κατά μέσον όρο 18.000 άτομα, εκ των οποίων περισσότεροι ξένοι. Ωστόσο το βουνό κρύβει παγίδες και ετησίως σημειώνονται ένα με δύο θανατηφόρα δυστυχήματα. Όπως λένε ορειβάτες και συνοδοί βουνού, τραυματίζονται όσοι είναι απρόσεκτοι και κινούνται σαν τουρίστες σε παραλίες. Έχουμε δει γυναίκες να σκαρφαλώνουν με τακούνια και άλλοι να περπατάνε στα μονοπάτια με κοστούμια και σκαρπίνια.
Ως το πιο επικίνδυνο βουνό της Ελλάδας, με μεγάλο ποσοστό ατυχημάτων, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο Όλυμπος, στα μονοπάτια του οποίου έχουν χάσει τη ζωή τους 53 άνθρωποι από το 1960 μέχρι σήμερα, όπως προκύπτει από στοιχεία της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης. Η μορφολογία του εδάφους, οι επικίνδυνες κλίσεις, οι χαμηλές θερμοκρασίες ακόμη και στην καρδιά του καλοκαιριού, αλλά και οι θυελλώδεις άνεμοι που μπορεί να αγγίξουν και τα 140 χιλιόμετρα την ώρα έχουν γίνει αιτία να σημειωθούν εκατοντάδες ατυχήματα, λιγότερο ή περισσότερο σοβαρά. Δε λείπουν όμως και τα "θαύματα", όπως η διάσωση ενός 87χρονου, ο οποίος αγνοούνταν και τελικά εντοπίστηκε μετά από 56 ώρες περιπλάνησης σε δύσβατα σημεία στο βουνό των θεών.

Κάθε χρόνο σημειώνονται στο βουνό των θεών 7 με 8 ατυχήματα. Το έδαφος είναι πολύ απότομο. Σε κάποια σημεία έχει κλίση 45 μοιρών, με αποτέλεσμα να μην είναι δύσκολο κάποιος να γλιστρήσει και να τραυματιστεί ή σκαρφαλώνοντας να ρίξει πέτρες στα άτομα που ακολουθούν προκαλώντας σοβαρούς τραυματισμούς. Επίσης, είναι συχνό επισκέπτες να χάνουν τον προσανατολισμό τους κυρίως όταν έχει ομίχλη». Μάλιστα, τα πιο επικίνδυνα σημεία θεωρούνται οι περιοχές "Κακόσκαλα", "Λούκι Μύτικα" και "Λούκι Στεφανιού" στην περιοχή του κεντρικού Ολύμπου. Παράλληλα φέτος το καλοκαίρι καταγράφηκαν και δύο θάνατοι από καρδιά, ωστόσο, όσον αφορά τα ατυχήματα, θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί μία από τις πιο ήσυχες περιόδους. Η επικινδυνότητα Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που έχουν να αντιμετωπίσουν οι ορειβάτες στον Όλυμπο είναι οι καιρικές συνθήκες, που πολλές φορές μπορεί να μεταβληθούν μέσα σε μικρά χρονικά διαστήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα μέσα Ιουνίου του 2001 αναφέρθηκε στον Όλυμπο θάνατος από υποθερμία, ενώ στις αρχές Ιουλίου του 1981 καταγράφηκε θερμοκρασία -4 βαθμών Κελσίου και τον Αύγουστο του 1992 -7 βαθμών Κελσίου. Το χειμώνα ο υδράργυρος πέφτει ακόμη και στους -20 βαθμούς Κελσίου, ωστόσο, όπως εξηγούν διασώστες, η θερμοκρασία αυτή γίνεται αντιληπτή από τον άνθρωπο ως ακόμη χαμηλότερη εξαιτίας των δυνατών ανέμων και της υγρασίας. Από το 1932 μέχρι και πρόσφατα έχουν καταγραφεί συνολικά 259 περιστατικά διάσωσης στα ελληνικά βουνά, ωστόσο το συντριπτικό ποσοστό των ατυχημάτων έχει σημειωθεί στον Όλυμπο, σύμφωνα με τα στοιχεία που διατηρεί η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης. Συγκεκριμένα, στο βουνό των θεών καταγράφηκε το 33% των συμβάντων διάσωσης, ενώ ακολουθούν τα Μετέωρα με ποσοστό 11%, η νότια Πίνδος με 5%.

Ατυχήματα Ο Όλυμπος έχει το θλιβερό προνόμιο να έχει γίνει το μέρος, όπου άφησαν την τελευταία τους πνοή αρκετοί ορειβάτες. Πιστεύουμε ότι πάντα πρέπει να θυμόμαστε ότι υπάρχουν όρια, που δεν πρέπει να ξεπερνιούνται και ότι βασικά πράγματα, όπως ο προγραμματισμός και η σωστή σύνθεση της ομάδας πρέπει να χαρακτηρίζουν όλες τις προσπάθειες και ιδίως στις χειμερινές αναβάσεις. Ας θυμόμαστε τούτο: Ο Όλυμπος αποφασίζει αν και πότε θα μας δεχτεί στην αγκαλιά του και όχι εμείς, οι επισκέπτες του. Αυτός είναι ο οικοδεσπότης. Τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν σε εκείνους που υπερεκτιμούν τις δυνατότητές τους. Καταγράφονται ως επί το πλείστον την “υψηλή περίοδο επισκεψιμότητας” του βουνού, δηλαδή λίγο μετά το Πάσχα ως τα τέλη Οκτωβρίου, και θύματα πέφτουν συνήθως όσοι δεν ξέρουν καλά τον ορεινό όγκο. Επίσης τραυματίζονται άτομα που προτιμούν να μη χρησιμοποιούν τα μονοπάτια με τις κατάλληλες σημάνσεις αλλά επιλέγουν να κινηθούν από σημεία που δεν γνωρίζουν. Ακόμη έχουν ζητήσει τη συνδρομή μας και ορειβάτες ή πεζοπόροι που δεν χρησιμοποίησαν τον σωστό εξοπλισμό για την εξόρμησή τους. Όνειρο κάθε ορειβάτη είναι να πατήσει στον Μύτικα. Θεωρείται "πρόσκληση" αλλά και "πρόκληση". Ωστόσο για να φθάσει κάποιος στην κορυφή, όπως λένε έμπειροι ορειβάτες, πρέπει να ακολουθήσει τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτει το ίδιο το... βουνό. Όποιος θέλει να κατακτήσει τον Μύτικα πρέπει να έχει στοιχειώδη τεχνική κατάρτιση, πολύ καλές γνώσεις του βουνού και τα κατάλληλα εργαλεία (σχοινιά, κράνη, ασφάλειες κτλ.). Επίσης, πολύ καλή φυσική κατάσταση. Όσοι έχουν "περπατήσει" τις πλαγιές του λένε ότι το βουνό κάνει "ζαβολιές" και γι΄αυτό θα πρέπει όποιος το ανέβει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος και προσεκτικός. Η αναρρίχηση είναι μια συμβολική και μια ισχυρότατη πράξη "επικοινωνίας" με το βουνό. Για τους ερασιτέχνες ορειβάτες και όσους τώρα ξεκινούν, η γνωριμία με τις υψηλές κορυφές του είναι σχεδόν ακατόρθωτη. Καλύτερα για όλους είναι να πηγαίνουν με έμπειρους πεζοπόρους ή ορειβάτες, κυρίως με άτομα που ξέρουν πολύ καλά το βουνό, για να μπορεί σε περίπτωση ανάγκης να προσφερθεί άμεσα βοήθεια. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πλευρά του Ολύμπου που "κοιτάζει" το Λιτόχωρο, που αποτελεί την "κεντρική είσοδο" για το βουνό, υπάρχουν πολλά μονοπάτια με κατάλληλες σημάνσεις και έτσι ο επισκέπτης μπορεί εύκολα να περιηγηθεί στους πρόποδες. Ωστόσο από την "πίσω" πλευρά η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική και ακόμη και οι πιο έμπειροι ορειβάτες χρειάζονται χάρτες για να μη χαθούν. ΟΡΕΙΝΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ Πριόνια - Καταφύγιο "Σπήλιος Αγαπητός" Η διαδρομή από τα Πριόνια (1100 μ.) μέχρι το καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός» (2100 μ.) είναι το πιο πολυσύχναστο ορειβατικό μονοπάτι του Ολύμπου, τμήμα του Ε4, και αποτελεί τη φυσική συνέχεια της διαδρομής Λιτόχωρο - Πριόνια. Τα Πριόνια είναι το τελευταίο σημείο στο οποίο μπορούμε να οδηγηθούμε με το αυτοκίνητο (απέχει 18 χιλιόμετρα από το Λιτόχωρο) και εκεί υπάρχει διαμορφωμένος χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. Εκεί, επίσης, έχει τις πηγές του ο ποταμός Ενιπέας. Όλο το χρόνο λειτουργεί στα Πριόνια αναψυκτήριο και εστιατόριο. Το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής γίνεται μέσα στο δάσος. Το μονοπάτι είναι πολύ καλά διατηρημένο. Τα πυκνά πεύκα σε συνδυασμό με τις οξυές και τα έλατα δίνουν στο τοπίο μια ξεχωριστή γοητεία. Το καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός» βρίσκεται πάνω σε ένα φυσικό μπαλκόνι, περιτριγυρισμένο από εντυπωσιακά αιωνόβια ρόμπολα.

Καταφύγιο "Σπήλιος Αγαπητός" - Σκάλα - Μύτικας Η διαδρομή γίνεται πιο δύσκολη από τη Σκάλα στο Μύτικα. Από το καταφύγιο Α΄-«Σπ. Αγαπητός» (2100 μ) το μονοπάτι ανηφορίζει αρκετά και σε 20΄ περίπου ακολουθεί τη ράχη «Χονδρό Μεσοράχη» μέχρι που συναντάει στα 2480 μ. τη διασταύρωση για τα «Ζωνάρια» δεξιά. Λίγα μέτρα πιο πάνω και αριστερά συναντάει το μονοπάτι προς Σταυραϊτιές και Άγιο Αντώνιο. Ακολουθώντας το κυρίως μονοπάτι που είναι το Ε4, σε γυμνό αλπικό τοπίο και με αρκετή κλίση, μετά από μία ώρα περίπου, καταλήγουμε στην κορυφή «Σκάλα» (2866 μ.) Από εκεί συνεχίζουμε, ακολουθώντας τα κόκκινα σημάδια στα βράχια, στη διαδρομή της «Κακόσκαλας» όπως χαρακτηριστικά λέγεται λόγω των φυσικών «σκαλοπατιών», που οδηγούν στο Μύτικα. Επισημαίνεται ότι το κομμάτι αυτό της διαδρομής είναι αρκετά δύσκολο.

Καταφύγιο "Σπήλιος Αγαπητός" - Λούκι - Μύτικας Πρόκειται αρχικά για το ίδιο μονοπάτι με το προηγούμενο μέχρι τα 2480 μέτρα, όπου συναντάμε τη διασταύρωση για τα Ζωνάρια. Ακολουθούμε το μονοπάτι στα δεξιά μας, το οποίο στην αρχή ανηφορίζει απότομα ενώ στη συνέχεια ακολουθεί τις πτυχώσεις των «Ζωναριών» για αρκετή ώρα, ως το σημείο όπου αρχίζει το χαρακτηριστικό «Λούκι» που καταλήγει στο Μύτικα. Μέσα στο «Λούκι» υπάρχουν χαρακτηριστικά κόκκινα βέλη, πάνω στα βράχια, που δείχνουν την πορεία. Η διαδρομή αυτή είναι ιδιαίτερα δύσκολη - και μέσα στο Λούκι επικίνδυνη λόγω κατολισθήσεων - και χρειάζεται πολλή προσοχή από τους ορειβάτες.

Καταφύγιο "Σπήλιος Αγαπητός" - Οροπέδιο Μουσών Ανηφορίζοντας από το Καταφύγιο «Σπήλιος Αγαπητός» προς τις κορυφές, στα πρώτα λεπτά της πορείας, συναντούμε διακλάδωση προς τα δεξιά, προς «Οροπέδιο των Μουσών» (2650 μ.) όπου βρίσκονται τα καταφύγια «Γιόσος Αποστολίδης» και «Χρήστος Κάκκαλος».

Το μονοπάτι ονομάζεται και «κοφτό» γιατί συντομεύει το συνολικό χρόνο ανάβασης στο Οροπέδιο των Μουσών. Είναι αρκετά ανηφορικό και σε μερικά σημεία που κρατάει χιόνι θέλει προσοχή. Περνάει χαμηλότερα από το αντίστοιχο μονοπάτι των Ζωναριών. Γκόρτσια - Πετρόστρουγκα - Οροπέδιο Μουσών Στο 14ο χιλιόμετρο της διαδρομής Λιτόχωρο - Πριόνια, στα δεξιά μας, ανηφορίζει ένας στενός δρόμος που καταλήγει σε χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων. Η τοποθεσία ονομάζεται «Γκορτσιά». Από εδώ ξεκινάει ένα φαρδύ μονοπάτι που οδηγεί στο «Οροπέδιο των Μουσών» και στα καταφύγια «Χρήστος Κάκκαλος» και «Γιόσος Αποστολίδης». Τα 2/3 της διαδρομής γίνονται μέσα σε πανέμορφο δάσος ενώ το υπόλοιπο τμήμα γίνεται σε αλπικό τοπίο με χαμηλή βλάστηση. Πριν από την αναχώρηση είναι απαραίτητος ο εφοδιασμός με αρκετό νερό γιατί στο μονοπάτι δεν υπάρχει καμία βρύση με διαρκή ροή. Βρύσες υπάρχουν σε δύο σημεία, στο «Στράγγο» και στο δάσος με τις οξυές, στα οποία όμως για να φθάσουμε, πρέπει να παρεκκλίνουμε από το κύριο μονοπάτι για 10΄-15΄.

Πρώτο χαρακτηριστικό σημείο της διαδρομής είναι ένα πλάτωμα που ονομάζεται «Μπάρμπα». Στη συνέχεια και για αρκετή ώρα διασχίζουμε ένα δάσος οξυάς και, αφού ανηφορίσουμε αρκετά σε μία ράχη, καταλήγουμε σε μία τσιμεντένια δεξαμενή νερού. Παρεκκλίνοντας αριστερά από την πέτρινη δεξαμενή και μετά από 10΄, φθάνουμε στη σπηλιά όπου έζησε για χρόνια ο μεγάλος ζωγράφος του Ολύμπου, Βασίλης Ιθακήσιος. Συνεχίζοντας στο κύριο μονοπάτι, φθάνουμε σε λίγο στην «Πετρόστρουγκα» (2000 μ.) όπου βρίσκονται εντυπωσιακά υπεραιωνόβια ρόμπολα. Έπειτα, ανηφορίζοντας αρκετά, φθάνουμε στην κορυφή «Σκούρτα» (2485 μ.) από όπου αρχίζει το αλπικό τοπίο και η θέα προς όλες τις κατευθύνσεις είναι εκπληκτική. Από το σημείο αυτό αρχίζει επίσης μία στενή ράχη που ονομάζεται «Λαιμός» και καταλήγει στο «Οροπέδιο των Μουσών. Μόλις φτάσουμε στην αρχή του οροπεδίου, το μονοπάτι χωρίζεται στα δύο. Το αριστερό τμήμα καταλήγει σε 30΄ περίπου στο καταφύγιο «Χρήστος Κάκκαλος» και το δεξιό σε 40΄ περίπου στο καταφύγιο «Γιόσος Αποστολίδης». Με αφετηρία τα δύο καταφύγια, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε σύντομες αναβάσεις στις κορυφές Τούμπα (2801 μ.) και Προφήτης Ηλίας (2803 μ.). Αναβάσεις μπορούμε επίσης να κάνουμε και προς τις ψηλές κορυφές του Ολύμπου ακολουθώντας το μονοπάτι στη βάση του «Στεφανιού» που οδηγεί προς τα «Ζωνάρια».